Από σήμερα Τετάρτη 9 έως και αύριο Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2020 πραγματοποιείται διαδικτυακά το 2ο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας με τίτλο «Οι θρησκείες και οι προκλήσεις στη νέα δεκαετία». Το συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος. Διοργανωτές είναι το Ινστιτούτο εξωτερικών Υποθέσεων (fainst.eu), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και το Περιοδικό Foreign Affairs The Hellenic Edition (foreignaffairs.gr).
Με αφορμή το γεγονός αυτό, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων και Εκδότης του Foreign Affairs The Hellenic Editionτ, Λουκάς Κατσώνης μίλησε στο ope.gr και τη Ναταλία Δανδόλου για το συνέδριο για τη θρησκευτική διπλωματία, αλλά και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ορθοδοξία μέσα στο διεθνές γίγνεσθαι.
“Θρησκευτική Διπλωματία είναι η ειρηνική διαχείριση των διεθνών σχέσεων παράλληλα με τα επίσημα διπλωματικά κανάλια και εργαλεία” τονίζει μεταξύ άλλων και προσθέτει ότι μέσα όλο αυτό ο ρόλος που καλείται να παίξει η Ορθοδοξία είναι εξαιρετικά σημαντικός: “Οι ιεράρχες βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να εμπνεύσουν τους ανθρώπους, ώστε να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, τις δράσεις τους και εν τέλει την ποιότητα της ζωής τους”.
“Στην Ελλαδική Εκκλησία θα μπορούσα να πω ότι υπάρχουν ιεράρχες και κληρικοί που αντιλαμβάνονται τις διεθνείς διαστάσεις των θρησκειών και διακονούν αναλόγως” υπογραμμίζει ο κ. Κατσώνης και αναφερόμενος στον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείο τονίζει τα εξής: “Είναι κορυφαία η σημασία και ο ρόλος του. Αλλοίμονο σε όσους επιβουλεύονται την ισχύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Κάνουν λάθος και πιστεύω πως αυτό θα αποδειχθεί”. Τέλος αναφερόμενος στα θέματα που θα συζητηθουν στο συνέδριο, ο κ. Κατσώνης αναφέρθηκε στον θρησκευτικό εξτρεμισμό, τις προοπτικές της Ορθοδοξίας, την κατάσταση σχετικά με τα θρησκευτικά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, στα θέματα σχετικά με τα μνημεία όπως η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, το ζήτημα της Ιερουσαλήμ, των Σκοπίων, ακόμα και η πανδημία.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ – ΔΕΝΔΙΑΣ: «Η Θρησκευτική Διπλωματία είναι σύμφυτη με την εξωτερική πολιτική»
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Φέτος πραγματοποιείται για δεύτερη χρονιά το Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας. Τι σας ώθησε στο να προχωρήσετε σε αυτή την πρωτοβουλία;
Παρότι πολλοί δεν το αναγνωρίζουν, οι θρησκείες πάντοτε έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις κοινωνικές εξελίξεις και γι’ αυτό αποτελούσαν κρίσιμους παράγοντες και στις διεθνείς σχέσεις. Οι θρησκείες αντιπροσωπεύουν την πίστη, το θείο και αξίες, με πιστούς και κληρικούς, με ιεραρχίες και κανόνες. Όλα αυτά αλληλεπιδρούν στον κόσμο και, ως εκ τούτου, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης και έρευνας για όσους ασχολούνται με τις διεθνείς σχέσεις.
Όταν λέμε θρησκευτική διπλωματία τι εννοούμε;
Πιθανώς θα μπορούσαν να δοθούν διαφορετικοί ορισμοί από διαφορετικούς ανθρώπους. Αλλά όπως το καταλαβαίνω εγώ, θρησκευτική Διπλωματία είναι η ειρηνική διαχείριση των διεθνών σχέσεων παράλληλα με τα επίσημα διπλωματικά κανάλια και εργαλεία, με την χρήση των διαύλων επικοινωνίας που διαθέτουν οι Θρησκείες και οι Εκκλησίες μεταξύ τους, με τα κράτη και με τα ποίμνια.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή την εποχή η Ορθοδοξία, και τι ρόλο καλείται να παίξει η θρησκευτική διπλωματία στις διεθνείς εξελίξεις;
Θα απαντήσω ξεχωριστά στα δύο σκέλη της ερώτησής σας.
Πρώτα, η Ορθοδοξία κατά την γνώμη μου βρίσκεται ενώπιων αρκετών και σημαντικών διλημμάτων. Ένα από αυτά είναι αν θα μείνει προσκολλημένη με άκαμπτο τρόπο στην παράδοση ή αν θα προσπαθήσει να απαντήσει με βάση την παράδοσή της στις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου. Για παράδειγμα θα πρέπει να πάρει μια θέση στις προκλήσεις που θέτει η επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη στην εποχή μας. Αλλά υπάρχουν και άλλου είδους ζητήματα, όπως οι ανταγωνισμοί ισχύος εντός της ίδιας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και βέβαια πρέπει, πάντα κατά την γνώμη μου, να απαντηθεί το ζήτημα της θέσης της Ορθοδοξίας ανάμεσα σε άλλες ομολογίες στον κόσμο, με την έννοια της προβολής της εσωτερικής της αξίας ώστε να την γνωρίσουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν το μήνυμά της που ίσως τους ταιριάζει καλύτερα από εκείνα άλλων θρησκειών ή ομολογιών.
Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο, οφείλω να πω ότι ο ρόλος που καλείται να παίξει είναι εξαιρετικά σημαντικός. Οι ιεράρχες βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να εμπνεύσουν τους ανθρώπους προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, ώστε να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, τις δράσεις τους και εν τέλει την ποιότητα της ζωής τους. Φαντάζεστε, για παράδειγμα, να πεισθούν οι κληρικοί του Ισλάμ να αποκηρύξουν σθεναρά την βία; Δεν θα είχαμε συνολικά έναν πιο ειρηνικό κόσμο; Το να πεισθούν προς την κατεύθυνση αυτή είναι ένα έργο της θρησκευτικής διπλωματίας.
Υπάρχει ανταπόκριση από την Εκκλησία;
Αν εννοείτε την Ορθόδοξη Εκκλησία, ναι, υπάρχει σημαντική κινητοποίηση στον χώρο των διεθνών σχέσεων. Αν εννοείτε την Ελλαδική Εκκλησία τότε θα μπορούσα να πω ότι υπάρχουν ιεράρχες και κληρικοί που αντιλαμβάνονται τις διεθνείς διαστάσεις των θρησκειών και διακονούν αναλόγως.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου;
Είναι ο κορυφαίος θεσμός της Ορθοδοξίας και θα παραμείνει έτσι. Ως εκ τούτου είναι κορυφαία και η σημασία και ο ρόλος του. Αλλοίμονο σε όσους επιβουλεύονται την ισχύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Κάνουν λάθος και πιστεύω πως αυτό θα αποδειχθεί.
Ποιά είναι τα βασικά θέματα με τα οποία θα ασχοληθείτε φέτος;
Κατ’ αρχήν υπάρχουν τα τρέχοντα ζητήματα για τα οποία θα γίνουν εισηγήσεις, όπως ο θρησκευτικός εξτρεμισμός, οι προοπτικές της Ορθοδοξίας, η κατάσταση σχετικά με τα θρησκευτικά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, τα θέματα σχετικά με τα μνημεία όπως η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, το ζήτημα της Ιερουσαλήμ, των Σκοπίων, ακόμα και η πανδημία.
Αλλά υπάρχουν και άλλα θέματα που ελπίζω να καλυφθούν επαρκώς, όπως αυτά που αφορούν στην τεχνολογία, τους διαύλους επικοινωνίας, την ταυτότητα των ανθρώπων, ακόμα και οι πολιτικές αλλαγές, όπως αυτές που συμβαίνουν στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τα περσινά δεδομένα, αλλά και τις έως τώρα εκτιμήσεις σας, σε τι επίπεδα πιστεύετε ότι θα κινηθεί η φετινή συμμετοχή στο συνέδριο.
Πέρσι, είχαμε την ευκαιρία να διοργανώσουμε ένα συνέδριο με φυσική παρουσία ομιλητών και ακροατών, στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων. Οι παριστάμενοι ήταν περίπου 250 άτομα αλλά δεν μπορώ φυσικά να υπολογίσω την διείσδυση που είχε μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης τα οποία ασχολήθηκαν επισταμένα εκείνες τις ημέρες. Φέτος, που το συνέδριο λόγω της πανδημίας γίνεται διαδικτυακά, φαντάζομαι και ελπίζω ότι θα το παρακολουθήσουν περισσότεροι άνθρωποι.
Πόσο δυσχεραίνει το εγχείρημα αυτό η πανδημία;
Η αλήθεια είναι ότι με τα άλλα μέλη της οργανωτικής επιτροπής, τον αναπληρωτή καθηγητή Θεολογίας του ΕΚΠΑ Ιωάννη Παναγιωτόπουλο και τον επίκουρο καθηγητή Θεολογίας ΕΚΠΑ αρχιμανδρίτη Αρίσταρχο Γκρέκα, προβληματιστήκαμε πολύ αν θα έπρεπε να το αναβάλουμε ή όχι. Αλλά κάθε νόμισμα έχει δυο όψεις: Το πρόβλημα της πανδημίας οδηγεί κάποιους ανθρώπους να ασχοληθούν με ζητήματα που η καθημερινότητα στις προηγούμενες πιο φυσιολογικές εποχές δεν τους το επέτρεπε. Οπότε τώρα είναι πιο εύκολο γι’ αυτούς να παρακολουθήσουν αυτό ή αυτού του είδους συνέδρια. Επίσης, όπως προείπα, η χρήση της τεχνολογίας, που έγινε επιτακτική μέσα στην πανδημία, επιτρέπει σε περισσότερους ανθρώπους να παρακολουθήσουν τους προβληματισμούς σε τέτοια «δύσκολα» ζητήματα, κάτι που είναι προδήλως θετικό.
Άρα ας μην βλέπουμε την πανδημία μόνο με το άσχημο και θανατηφόρο πρόσωπό της, αλλά και σαν μια ευκαιρία για όσους είναι υγιείς να ανοιχτούν σε πνευματικούς ορίζοντες, έστω και… διαδικτυακά.
2ο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας
Την Τιμητική Οργανωτική Επιτροπή αποτελούν ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ιερώνυμος Β’, ο Υπουργός ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας, η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως και ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής Αθανάσιος Δημόπουλος.
Η Οργανωτική Επιτροπή αποτελείται από τον Λουκά Γ. Κατσώνη, Εκδότη του Foreign Affairs The Hellenic Edition, τον Ιωάννη Παναγιωτόπουλο, Αν. Καθηγητή, Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ και τον Πανοσιολογιώτατο Αρίσταρχο Γκρέκα, Επ. Καθηγητή στο Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ
Συντονιστής του συνεδρίου θα είναι ο κ. Χρήστος Καραγιάννης, Αν. Καθηγητής –Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ.
Στο συνέδριο θα διαβαστεί μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου Α´. Και θα ακολουθήσουν οι εισαγωγικές παρατηρήσεις του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αρχιεπίσκοπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου.
Το 2ο Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας είναι ανοιχτό και ελεύθερο και μπορεί να το παρακολουθήσει όποιος θέλει χρησιμοποιώντας τους παρακάτω συνδέσμους:
Youtube Foreign Affairs 9/12/2020: https://youtu.be/cG6BY4S4ogc
Youtube Foreign Affairs 10/12/2020: https://youtu.be/IqBsUI8d-IQ
Facebook Foreign Affairs 9/12/2020: https://www.facebook.com/events/378243436610262/
Facebook Foreign Affairs 10/12/2020: https://www.facebook.com/events/471564174235256/
Facebook FA Institute 9/12/2020: https://www.facebook.com/events/473748996937193/
Facebook FA Institute 10/12/2020: https://www.facebook.com/events/371511487486417/
Το πρόγραμμα μπορεί να βρεθεί εδώ: https://www.foreignaffairs.gr/discussions/news-and-events/2o-diethnes-synedrio-thriskeytikis-diplomatias
Το πρόγραμμα έχει ως εξής:
9 Δεκεμβρίου 2020
ΩΡΑ 16:00 : Έναρξη Εργασιών Συνεδρίου. [Συντονιστής: Χρήστος Καραγιάννης, Αν. Καθηγητής – Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ]
-Κήρυξη Έναρξης Εργασιών Συνεδρίου: Λουκάς Γ. Κατσώνης, πρόεδρος Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων, Εκδότης Foreign Affairs The Hellenic Edition.
-Χαιρετισμός του Παναγιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης, Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Κυριάκος Μητσοτάκης*.
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος
κ.κ. Ιερώνυμος Β´.
-Μήνυμα του Υπουργού Εξωτερικών κ. Νικόλαου Δένδια.
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Υφυπουργός Εξωτερικών κ. Κωνσταντίνος Βλάσης
-Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Καθηγητής κ. Αθανάσιος Δημόπουλος, Πρύτανης ΕΚΠΑ.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ
ΩΡΑ 16:30
Απαντήσεις σε εποχή κρίσης (H Θρησκευτική Διπλωματία σήμερα). [Συντονιστής: Ελισσάβετ Προδρόμου, Visiting Associate Professor of Conflict Resolution, Tufts University]
-Γιώργος Κουμουτσάκος, Αναπληρωτής Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, διπλωμάτης: «Η στάση της Ελλάδας στα θρησκευτικά ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου»
-Kate Smith, Πρέσβειρα Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα: «Η προσέγγιση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελευθερία της Πίστης και της Θρησκείας»
-Geoffry R. Pyatt, Πρέσβυς των ΗΠΑ στην Ελληνική Δημοκρατία
-Eman Al Zeyoudi, Επιτετραμμένη Πρεσβείας των Η.Α.Ε.: «Η Ανεκτικότητα και οι Πρωτοβουλίες των ΗΑΕ κατά της Τρομοκρατίας»
-ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΩΡΑ 18:00
Η σημασία των ταυτοτικών συνειδήσεων στον διεθνή διάλογο [Συντονιστής: Νίκος Παπαχρήστου, Διευθυντής Επικοινωνίας και Γραφείου Τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου]
-Σεβασμιώτατος Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Μεσσηνίας: «Το ήθος της Ορθόδοξης πνευματικότητας και η ισχύς της στην διεθνή πραγματικότητα»
-Σεβασμιώτατος Αθανάσιος, Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης: «Η Ορθόδοξη αυτοσυνειδησία».
-Χρήστος Αραμπατζής, Καθηγητής ΑΠΘ: «Ορθοδοξία και Ελληνισμός: Ο δισυπόστατος Έλληνας»
-Δρ. Μιχάλης Λεφαντζής, ΥΠ.ΠΟ.: «Τα μνημεία και η ταυτότητα των τόπων της Ορθοδοξίας στη ΝΑ Μεσόγειο και τα Βαλκάνια: μαρτυρία ή απειλή;»
-Δρ. Γιάννης Νομικός, RIEAS: «Θρησκευτικός εξτρεμισμός στην Ευρώπη: Επικοινωνία, ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων»
-ΣΥΖΗΤΗΣΗ
10 Δεκεμβρίου 2020
ΩΡΑ 16:00
Ορθοδοξία: προκλήσεις και προοπτικές. [Συντονιστής: Αλέξανδρος Κατσιάρας, Θεολόγος, δ/ντής ραδιοσταθμού Εκκλησίας της Ελλάδος]
-Σεβασμιώτατος Δωρόθεος Β´, Μητροπολίτης Σύρου, Τήνου και Μυκόνου: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία έναντι των φυλετικών διακρίσεων».
-Γεώργιος Νεκτάριος Λόης, Καθηγητής, Παν/μιο Singidunum Βελιγραδίου, Ελληνικό Ανοικτό Παν/μιο (ΣΕΠ) : «Η Συμφωνία των Πρεσπών και το εκκλησιαστικό ζήτημα των Σκοπίων».
-Χρήστος Καραγιάννης, Αν. Καθηγητής – Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ: «Ιερουσαλήμ: σημείο συνάντησης θρησκειών και διπλωματίας»
-Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Πολιτικά ή Θεολογικά Ορθό˙ ο λόγος της Εκκλησίας προς τον κόσμο σήμερα».
-ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΩΡΑ 17:30
Διεθνείς Σχέσεις και Θρησκευτικές Υποθέσεις. (Α’) [Συντονιστής: Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, Αν. Καθηγητής Θεολογίας, ΕΚΠΑ]
-Γιάννης Χρυσουλάκης, Γ.Γ. ΥΠΕΞ, «Δημόσια διπλωματία, (γλώσσα) και θρησκεία»
-Άγγελος Συρίγος, βουλευτής ΝΔ, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο: «Το Πολιτικό Ισλάμ στην Τουρκία και οι σχέσεις του με την Δύση».
-Ελισσάβετ Προδρόμου, Visiting Associate Professor of Conflict Resolution, Tufts University: «Πολιτικές πολιτισμικής κληρονομιάς, γεωπολιτική, και θρησκευτική διπλωματία στις Διεθνείς Σχέσεις τον 21ο αιώνα»
-Μαρίνα Κολοβοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Ιστορίας Δογμάτων και Συμβολικής, ΕΚΠΑ: «Ορθοδοξία και σύγχρονες προκλήσεις: Η απομύθευση μιας σχέσης»
-Αρχιμ. Αρίσταρχος Γκρέκας, Επ. Καθηγητής Θεολογίας, ΕΚΠΑ: «Προοπτικές της Ορθοδοξίας μέσα στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον»
-ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΩΡΑ 19:00
Διεθνείς Σχέσεις και Θρησκευτικές Υποθέσεις. (Β’) [Συντονιστής: Αρχιμ. Αρίσταρχος Γκρέκας, Επ. Καθηγητής Θεολογίας, ΕΚΠΑ]
-Σεβασμιώτατος Ηλίας, Επίσκοπος Πύργου της Συρίας (Πατριαρχείο Αντιοχείας) Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Balamand: «Ισλάμ και πανδημία σε συνθήκες πολέμου».
-Βασίλειος Κουκουσάς, Καθηγητής ΑΠΘ – Πρόεδρος Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας: «Η ορθοδοξία στην αμερικανική ήπειρο – τελευταίες εξελίξεις»
-Μανώλης Καραγεωργούδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Η ενδυνάμωση της διεθνούς θέσης της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά την περίοδο 1998-2008»
-Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου ΕΚΠΑ: «Νομοθετικές ρυθμίσεις και θρησκευτική ελευθερία».
-Γεράσιμος Ρουτζούνης, ΚαπαResearch: «Ο ρόλος της θρησκείας στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας των λαών»
-ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΛΗΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 20:30
*Αναμένεται επιβεβαίωση
Την οργανωτική επιτροπή απαρτίζουν οι Λουκάς Γ. Κατσώνης, Εκδότης Foreign Affairs The Hellenic Edition, Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, Αν. Καθηγητής, Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ, και Πανοσιολογιώτατος Αρίσταρχος Γκρέκας, Επ. Καθηγητής, Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ.
Όσοι φοιτητές επιθυμούν βεβαίωση παρουσίας θα πρέπει να στείλουν σχετικό αίτημα μετά το πέρας του συνεδρίου στο info@foreignaffairs.gr με τα στοιχεία τους.
Το συνέδριο πραγματοποιείται με την υποστήριξη της ελληνικής εταιρείας παραγωγής τροφίμων «Ευλογία, Αληθινή Γεύση Ελλάδας».